Στην Πράγα γιόρτασαν τα 600ά γενέθλια του αστρολογικού ρολογιού, που βρίσκεται στην πλατεία της παλιάς πόλης, με μία φαντασμαγορική τρισδιάστατη προβολή πάνω στο ίδιο το κτίριο. Για λίγο όλοι οι παρευρισκόμενοι ένιωσαν να ξεκλειδώνουν τα μυστικά του παρελθόντος… Εικόνα και ήχος, αρμονικά συνυφασμένα, συντέλεσαν στη δημιουργία ενός σκηνικού, στο οποίο σιγά – σιγά ξεδιπλωνόταν η ιστορία του ρολογιού ανά τους αιώνες! Φοβερές εναλλαγές της νύχτας με την μέρα και των εποχών!

Πάμε να πάρουμε μία γεύση!

Τέτοια θεάματα προσφέρουν εταιρείες, όπως Makula ή η NuFormer.

Κτίρια ευφάνταστα, ποικιλόμορφα, λειτουργικά, υψηλής αισθητικής, που μοιάζουν με γλυπτικές συνθέσεις σε δημόσιους χώρους και αποτελούν ορόσημα μέσα στο πλούσιο αρχιτεκτονικό μωσαϊκό της σημερινής Ισπανίας. Εβδομήντα επιλεγμένα κτίρια, από ένα σύνολο αρχιτεκτονικών έργων που έγιναν κατά την τελευταία δεκαετία και μόνο σε αυτήν, θα «ταξιδέψουν» στην Αθήνα για να δείξουν, με αφορμή την ισπανική προεδρία της ΕΕ, πού στεγάζεται και πώς απεικονίζεται η σύγχρονη ισπανική κοινωνία, πώς συγχωνεύονται στον αστικό ιστό η ιστορική κληρονομιά και η σύγχρονη δημιουργία.

Η έκθεση «Μια πόλη που λέγεται Ισπανία. Σύγχρονη ισπανική αρχιτεκτονική: 2000-2010», που θα φιλοξενήσει η Εθνική Πινακοθήκη, στην Εθνική Γλυπτοθήκη στο Γουδή, μεταξύ 20 Μαΐου και 29 Αυγούστου, θα μας κάνει να ζηλέψουμε. Γιατί, όπως λέει η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, «οι Ισπανοί μέσα σε δέκα χρόνια δημιούργησαν τόσα πολλά έργα, ενώ εμείς, αν δεν είχαμε κάνει τα ολυμπιακά έργα, τη γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου και το Μουσείο της Ακρόπολης, δεν θα ’χαμε τίποτα».

Στην Αθήνα θα δούμε ποικιλία έργων: από τις πιο παράξενες έως τις πλέον βιώσιμες κατοικίες, από δημόσια κτίρια και πλατείες έως πολεοδομικά σχέδια ολόκληρων περιοχών, που υπογράφουν αρχιτέκτονες διεθνούς φήμης, αλλά και νέες, πειραματικές αρχιτεκτονικές ομάδες. Από τα 102 Διαμερίσματα στο Καραμπαντσέλ στη Μαδρίτη, που υλοποίησε αρχιτεκτονική ομάδα, το αεροδρόμιο του Μπιλμπάο, έργο του γνωστού μας και στην Ελλάδα Σαντιάγο Καλατράβα, και το συγκρότημα «Αγορά» στη Βαλένθια, του ιδίου αρχιτέκτονα, με όπερα, πλανητάριο κ.ά. μέχρι τον Σταθμό υπεραστικών λεωφορείων στο Κάσερες (Χούστο Γκαρθία Ρούμπιο) και τις εγκαταστάσεις στους Λιμένες της Γαλικίας (Χεσούς Ιρισάρι Κάστρο και Γουαδελούπι Πινιέρα Μάνσο). Από τη διαμόρφωση της πλατείας «Λα Γκαρδούνια» στο ιστορικό κέντρο της Βαρκελώνης (Κάρμε Πινός Ντεσπλάτ) μέχρι το Μνημείο Μνήμης της Ανδαλουσίας στη Γρανάδα (Αλμπέρτο Κάμπο Μπεάθα) και το Δημοτικό Κοιμητήριο του Σεζάρ Πορτέλα στη Φιγκέρα.

Με άλλα λόγια, τα επιλεγμένα έργα καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα λειτουργιών, αλλά και γεωγραφικά ολόκληρη τη χώρα. Επίσης, τις κυριότερες τάσεις της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Η πρωτοτυπία της ίδιας της έκθεσης βρίσκεται στον τρόπο παρουσίασής της. Η ιδέα είναι ο επισκέπτης να «επισκέπτεται» την Ισπανία και τις πόλεις της όπου βρίσκονται τα έργα. Ετσι θα βαδίζει πάνω στον γεωγραφικό χάρτη της Ισπανίας, με τον οποίο έχει στρωθεί το δάπεδο της Γλυπτοθήκης.

Ευρισκόμενος σε μια πόλη, στη φυσική της θέση, θα βλέπει το επιλεγμένο έργο μέσα από μακέτες (πάνω σε γυάλινη βάση), φωτογραφίες και βίντεο. Τα Θερμά Λουτρά του Τιβέριου, π.χ., στην πόλη Παντικόσα ή το Ισπανικό Περίπτερο της Διεθνούς Εκθεσης στη Σαραγόθα. Στο βάθος της αίθουσας, ο επιμελητής, καθηγητής αρχιτεκτονικής Μανουέλ Μπλάνκο σκέφτηκε να προβάλλονται (σε συνεργασία με τη Google Earth) σε συνεχή ροή οι πόλεις τραβηγμένες από δορυφόρο, με μεγέθυνση στο κτίριο.

Οι Ισπανοί δίνουν μεγάλη σημασία στην έκθεση αυτή και γενικότερα στην προεδρία τους στην ΕΕ, με αφορμή την οποία οργανώνουν μια μεγάλη προβολή της χώρας στο εξωτερικό. Εκτός των άλλων και γύρω στις 20 εκθέσεις, ανάμεσά τους Γκρέκο στις Βρυξέλλες και Γκόγια στο Μιλάνο.

Την οργάνωση έχει ο αντίστοιχος ΟΠΕΠ της Ισπανίας, που «δεν θυμίζει σε τίποτα τον δικό μας», σχολιάζει η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης. Γιατί ο Κρατικός Οργανισμός για την Ισπανική Πολιτιστική Δράση στο Εξωτερικό, όπως ονομάζεται, έχει μια τεράστια, ποσοτικά και ποιοτικά, δράση. «Οι Ισπανοί κάνουν εξωτερική πολιτιστική πολιτική», λέει με παράπονο η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα.

Η Εθνική Πινακοθήκη παρουσιάζει από τη Δευτέρα 22 Μαρτίου, μία αφιερωματική έκθεση στο έργο του Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ (1837-1923). Στόχος της έκθεσης είναι να αναδείξει την καθοριστική συμβολή του Γερμανού αρχιτέκτονα στην αναγέννηση της Αθήνας.

Η Εθνική Πινακοθήκη κατέχει από το 1961 το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μέρος του έργου του Ερνέστου Τσίλερ, με ακουαρέλες, μελέτες, κατασκευαστικά σχέδια των πιο γνωστών κτηρίων του, αλλά και προτάσεις για δημόσια και ιδιωτικά κτήρια και επαύλεις της Κηφισιάς, του Πειραιά, έγγραφα, χειρόγραφες μελέτες, προσωπικά τεκμήρια, φωτογραφίες μνημείων της εποχής κ.λπ.

Η έκθεση, εκτός από το σύνολο των σχεδίων (περίπου 400), εγγράφων, επιστολών, τεκμηρίων και φωτογραφιών από το αρχείο Τσίλερ της Εθνικής Πινακοθήκης, θα συμπληρωθεί με σχέδια που φυλάσσονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές.

Αλλωστε πρόκειται για έκθεση πανευρωπαϊκού χαρακτήρα, αφού συνδέει την αρχιτεκτονική κληρονομιά τεσσάρων χωρών: της Γερμανίας (χώρας καταγωγής του Τσίλερ), της Δανίας (πατρίδας του δασκάλου του, Θεοφίλου Χάνσεν), της Αυστρίας (τόπος δράσης του δασκάλου του καθώς και του μεγάλου ευεργέτη Σίμωνα Σίνα) και της Ελλάδας, της δεύτερης πατρίδας του Ερνέστου Τσίλερ, αφού εδώ δημιούργησε τα αρχιτεκτονικά του αριστουργήματα και εδώ αποφάσισε να ζήσει ώς το τέλος της ζωής του.

Στα πρώτα του έργα συγκαταλέγονται το Δημοτικό Θέατρο Αθηνών στην πλατεία Κοτζιά, που γκρεμίστηκε το 1940, το Εθνικό Θέατρο, το Θέατρο Πατρών και το Θέατρο Ζακύνθου, το οποίο καταστράφηκε από τους σεισμούς του 1953.

Επίσης, επέβλεψε στην εκτέλεση των έργων του Χάνσεν, την Ακαδημία, το Ζάππειο, την Εθνική Βιβλιοθήκη και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, έκανε προτάσεις για τον εξωραϊσμό του Λυκαβηττού ως κέντρο αναψυχής των αστών Αθηναίων και σε αυτόν οφείλεται η δενδροφύτευσή του.

Είναι ο αρχιτέκτονας του σημερινού Προεδρικού Μεγάρου και πολλών ιδιωτικών μεγάρων: «Ιλίου Μέλαθρον» για τον ερασιτέχνη αρχαιολόγο Ερρίκο Σλήμαν, τα Μέγαρα Μελά, Όθωνα Σταθάτου, Δεληγιώργη, Καλλιγά, Ψύχα, Πεσμαζόγλου.

Έκτισε το Γερμανικό καθώς και Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, βίλες στην Κηφισιά και στον Πειραιά, την συνοικία Τσίλλερ στην Καστέλα, τα ξενοδοχεία «Μπάγκειον» και «Αλέξανδρος» στην Ομόνοια, εκκλησίες στο Αίγιο, Βέλο Κορινθίας, Βίλια Αττικής, Άγιο Αθανάσιο Πύργου, Άγιο Λουκά Πατησίων, Αγία Τριάδα οδού Πειραιώς, βίλες στην Κηφισιά και αγορές και σχολεία σε πολλές πόλεις της Ελλάδας.

Για χρόνια περνούσα μπροστά της χωρίς να αντιληφθώ την παρουσία της εκεί. Πόσες φορές άραγε – τρέχοντας για κάποια δουλειά, για να πάρω το μετρό ή απλά χαμένος στις σκέψεις μου – αγνόησα άθελά μου τη μικρή σιδερένια πόρτα στο 58α της οδού Ακαδημίας. Την πρώτη φορά που την αντίκρισα το βλέμμα μου αιχμαλωτίστηκε αμέσως από την αρχιτεκτονική του κτιρίου και την ιδιαίτερη τεχνοτροπία της πόρτας, που σπάνια συναντά κανείς στην Αθήνα.

Ψάχνοντας δεν άργησα να ανακαλύψω την ιστορία πίσω από αυτή την πόρτα: Είναι η έξοδος προς την Ακαδημίας του σπιτιού του διάσημου αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, του οποίου η κεντρική είσοδος βρισκόταν επί της οδού Μαυρομιχάλη 8. Μετά το θάνατο του Τσίλλερ το 1923 το σπίτι αγοράστηκε από τον τραπεζίτη Διονύσιο Λοβέρδο. Εν συνεχεία στέγασε μεγάλη συλλογή βυζαντινών έργων τέχνης και το 1979 το κτίριο μαζί με τη συλλογή παραχωρήθηκαν από την οικογένεια στο Βυζαντινό Μουσείο. Κι αν η παραπάνω συλλογή βρίσκεται ακόμη στις αποθήκες του μουσείου, οι ιστορίες γύρω από το κτίριο της οδού Ακαδημίας περνούν από στόμα σε στόμα εδώ και πολλά χρόνια.

Σύμφωνα με αστικούς θρύλους η είσοδος οδηγεί σε υπόγειες στοές, γεγονός που κατά το παρελθόν έχει διαψευστεί. Το γεγονός πως το υπέρθυρο του κτιρίου κοσμούσε ένας μεταλλικός δράκος προκάλεσε ανόητες και ύποπτες συνδέσεις με σατανιστικές τελετές στο χώρο του οικήματος με αποτέλεσμα την αποκαθήλωσή του στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Όπως και να’χει είναι μία ακόμη ιστορία από τα κτίρια της παλιάς Αθήνας που καθένας μας αρέσκεται να ακούει.